In mijn vorige blog “Hoe verwantschap werkt in stamboom en DNA: van voorouders tot verre neven” legde ik uit hoe familiebanden worden opgebouwd over generaties heen, en hoe je verwantschap kunt uitdrukken in termen van generaties en percentages gedeeld DNA. In dit vervolg duiken we dieper in hoe genetische verwantschap ook wordt uitgedrukt in centimorgan (cM) — een begrip dat je vaak tegenkomt in DNA-onderzoek en genetische genealogie.
Van DNA-percentage naar centimorgan
Wanneer je een DNA-match krijgt via bijvoorbeeld MyHeritage of Ancestry, zie je meestal een percentage gedeeld DNA. Dat geeft grofweg aan hoeveel genetisch materiaal je met iemand deelt. Bijvoorbeeld: met een volle broer of zus deel je zo’n 50%, met een neef ongeveer 12,5%.
Maar dat percentage is gebaseerd op een veel preciezere maat: het aantal centimorgan (cM) dat je met iemand deelt. Centimorgan is een eenheid die de afstand tussen genetische markers weergeeft en dus de kans dat stukken DNA samen worden doorgegeven van ouder op kind. Hoe hoger het aantal cM dat je met iemand deelt, hoe nauwer jullie verwant zijn.
Waarom cM betrouwbaarder is dan alleen het percentage
Het percentage geeft een goed eerste beeld, maar het aantal centimorgan is veel nauwkeuriger. Dat komt omdat percentages worden afgerond, terwijl centimorgan (vaak honderden of duizenden) in detail laten zien hoeveel DNA je écht deelt. Twee personen kunnen bijvoorbeeld allebei 12% DNA delen met jou, maar de een via meerdere kleine stukjes verspreid over het DNA (bijvoorbeeld verre familie aan beide kanten), en de ander via één duidelijke lijn van verwantschap. De cM-waarde helpt dit onderscheid te maken.
Genetische genealogen en het Shared cM Project
Omdat genetisch onderzoek steeds populairder is geworden, zijn veel mensen over de hele wereld hun DNA gaan testen én vergelijken. Genetische genealogen hebben van duizenden bevestigde DNA-matches bijgehouden hoeveel cM werd gedeeld voor welke bekende familieband.
Dit enorme vrijwilligersproject heet het Shared cM Project en is opgezet door Blaine T. Bettinger, een bekende naam in de genetische genealogie. Door al deze gegevens statistisch te analyseren, ontstond er een overzichtelijke tabel met:
- het gemiddeld aantal gedeelde cM per verwantschapstype,
- én het bereik (het minimum en maximum dat werd waargenomen).
Zo kun je, als je weet hoeveel cM je met iemand deelt, een inschatting maken van jullie mogelijke verwantschap. Erg handig dus als je stamboom nog gaten bevat!
Alle informatie samen in een tabel
Hieronder zie je informatie uit deze cM-tabel. Elke rij geeft, voor een bepaalde verwantschap, het gemiddelde aantal gedeelde centimorgan én het bereik (van laagste tot hoogste gemeten waarde).
En in tabelvorm ziet dat er zo uit, met daarin de verwantschappen overzichtelijk ten opzichte van de testpersoon (ZELF). Elke rij in onderstaande tabel is één generatie.
In de tabel is ook te zien wat de relatie is van de neef een verwijderd ten opzichte van de testpersoon. Deze persoon 1C1R (first cousin one removed) staat in de cel onder de neef/nicht en is een generatie jonger (een verwijderd) van de testpersoon. Deze persoon deelt gemiddeld 433 cM met de testpersoon, met een bereik van 102 tot 980 cM. Hier is een link naar de complete tabel (engels).
Wat kun je met deze informatie?
Als je een DNA-match hebt met iemand waarvan je nog niet weet hoe jullie verwant zijn, kijk dan naar het aantal cM dat jullie delen. Met behulp van deze tabel kun je inschatten:
- Hoe ver de verwantschap waarschijnlijk teruggaat,
- en of jullie bijvoorbeeld 1e neven/nichten, 2e neven/nichten, of misschien toch via een andere lijn verwant zijn.
Voor stamboomonderzoek is dit een waardevolle aanvulling: het helpt je om DNA-matches in de juiste generatie te plaatsen. En het voorkomt dat je maandenlang in de verkeerde richting zoekt.
In de volgende blog…
In mijn volgende blog laat ik zien hoe je met behulp van deze cM-waarden én de gedeelde matches (wie matcht er met wie) DNA-clusters kunt vormen die je leiden naar een specifieke familie- of achternaamlijn.
Heb je zelf al DNA-resultaten en vraag je je af hoe je de verwantschap moet interpreteren? Of wil je jouw match van 350 cM begrijpen? Laat het me weten — ik help je graag mee puzzelen!
Geef een reactie